څارګر احمدزی
د يوه وران او ويجاړ هېواد په سوله، جګړه، اقتصادي او هره برخه کې ګاونډي هېوادونه او سيمې خورا مهم او کلیدي رول لري، ځکه چې که چېرې په ګاونډي هېواد کې سوله او يوه باثباته نظام حاکم وي نو ګاونډيو هېوادونو ته په ځانګړي ډول د اقتصاد کانالونه، لارې چارې، سوداګريزې يا تجاتي لارې خلاصې وي او په خلاص مټ د خپل ګاونډي هېواد له لارو او خاورې څخه د متقابل احترام په چوکاټ کې په استفادې سره خپل سوداګريز توکي نورو سيمه اييزو هېوادونو ته لېږدوي.
چې د دغه ډول جګړه ځپلو هېوادونو څخه يو هم افغانستان دی چې تقريبًا له څلوېښتو کلونو راهيسې له مختلفو يرغلونو سره مخ دی او يرغلګر يې نه پرېږدي چې پخپلو پښو ودرېږي او يوه باثباته افغانستان ورڅخه جوړ شي.
د افغانستان د ګاونډيو هېوادونو څخه يې درېوو خواوو ته اسلامي؟ جمهوري نظامونه او يوه لوري ته يې د چين جمهوريت واقع دی. نو له دې امله ده چې زموږ په افغان سوله کې هم ياد هېوادونه خورا مهم او کليدي رول لري او بې د دغو هېوادونو له رول او خوښې څخه په افغانستان کې سوله راتلل غير ممکن کار دی. خو وړاندې مو يادونه وکړه چې د هېواد په کچه په روابطو کې د متقابل احترام اصل خورا مهم دی. چې له بده مرغه بايد ووايو چې له افغانستان سره چم او ګاونډ هيڅکله د متقابل احترام پر اساس رول نه دی لوبولی بلکې خپلو شخصي ګټو ته يې کتلي.
که شل کاله وړاندې زمانې ته لاړ شو نو وبه ګورو چې د افغانستان چم او ګاونډ د دې پر ځای چې پر افغانستان باندې د امریکايي يرغل په خلاف ودرېږي او له هرې لارې چې وي، افغان ملت له يرغل او جګړې څخه وژغوري، بلکې برعکس يې امریکا ته اډې ورکړې او په پوره بې حسۍ يې افغانان امريکايانو ته نيول او پرې پلورل يې.
له هغه وروسته چې اوس مهال د امريکا نظر بلکل برعکس شو او وڅرخېد او طالبان په دې قادر شول چې نړۍ د افغانستان د شرعي او اسلامي نظام په اړه قانع کړي او نړۍ ته وروفهموي چې افغانستان بې له اسلامي نظام څخه نشي جوړېدای؛ خو دغه ګاونډيان اوس په ځينو اپلتو سر دي او پخپلو هېوادونو کې يې ځينې طرحې د نورو هېوادونوله استخباراتو سره جوړې کړي او بيا يې په سپين سترګۍ سره اعلانوي.
د ګاونډيو او سيمه اييزو هېوادونو له دغه ډول طرحو څخه يې يوه هم رسنيزه شوې او وايي چې ګواکې دوی بيا ځل په افغانستان کې د اسلامي امارت راتلل نه غواړي.
د دغو ګاونډيو او سيمه اييزو هېوادونو دغه طرحې له نړيوال سياست او ډپلوماسۍ سره په ټکر کې دي او د ګاونډيو له اصولو سره چې د متقابل احترام اصل دی، سرغړونه او زياتی دی.
نو هدف دا چې که له يوه لوري په افغان سوله کې ګاونډيان جمهوريتونه کليدي رول لري او بې د دوی له کردار او رول څخه افغان سوله ښايي ناممکنه وي، نو له بلې خوا بيا دوی هغه ډول د سولې هڅې نه کوي، کوم دول چې ښايي، بلکې هر يو پکې خپلې ګټې لټوي.
چې دا ډول عمل د سولې ضد چاره بلل کيږي او که چېرې دغه ډول کړنې او اعمال ونه درول شي نو پايلې به يې نه يوازې د افغانانو په تاوان وي، بلکې تر ټولو زيات تاوان به يې ګاونډيو ته اوړي. چې بيا به يې دوی هم د کنټرول وس نلري.
وګورئ! امریکايي يرغل که افغان ملت له هره اړخه وځاپه، خو هغه خلک يې هم تقريبًا پېړۍ پېړۍ وروسته بوتللو اقتصاد يې داسې وروران او ويجاړ کړی چې بلکل ځای ته نه راځي، له نړيوال سودي بانک څخه سودي قرضونه اخلي او هيڅ له قرضونو څخه نه خلاصيږي.
نو په همدې اساس ګاونډي هېوادونه بايد افغان سولې ته هغه ډول ژمن شي، لکه چې يې حق جوړيږي.
