سیلاب‌های اخیر عواقب ویرانگر تغییر اقلیم در کشور

ابوعثمان غزنوی
افغانستان طی نیم قرن است که مورد تاز و تاخت استعمارگران قرار داشته و در این مدت نه تنها در راستای مدیریت محیط زیست و تغییر اقلیم کاری نشده است، بلکه استعمارگران و رژیم‌های دست نشاندۀ شان، فرهنگ نابودی و نایودسازی را بر جامعۀ ما حاکم ساخته بودند و همه روزه شماری از نهادهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور به دست مشتی از انسان‌های بیگانه‌پرست، ددمنش و حق ناشناس نابود و منهدم می گردید. این ناهنجاری‌ها و نابسامانی‌ها در عمق بحران گذشتۀ کشور ریشه داشته و در نتیجه طی چهل سال گذشته تجاوزگری، جنگ و تنش‌های داخلی، همه هستی مادی و معنوی افغان‌ها را به نابودی کشانده شد؛ یعنی امارت اسلامی افغانستان به یکباره‌گی میراث‌دار همۀ این بحران‌هاست.
یکی از این بحران‌ها که همه روزه از مردم ما قربانی می‌گیرد، تغییر اقلیم و به تبع آن بحران محیط زیست در کشور است. در حال حاضر، افغانستان یکی از ده کشور بیشتر آسیب‌پذیر از تبعات تغییر اقلیم می باشد؛ در حالی که سهم این کشور در تولید گازگلخانه یی که از عوامل اصلی تغییر اقلیم می‌باشد، ناچیز است. تغییر اقلیم در حال جاضر در کشور ما از جدی‌ترین بحران‌هایی است که به دلیل عدم برخورد به‌موقع و مسوولانۀ نظام‌های گذشته با این بحران، تأثیرات و تبعات منفی آن با گذشت هر روز خونین تر و جدی‌تر می‌گردد. این بحران، هرچند بیشتر به دلیل انتشار گاز گلخانه‌می باشد، ولی عوامل دیگر از قبیل قطع جنگلات، بیابان زایی و استفاده از سوخت بی کیفیت نیز در شکل گیری آن نقش عمده دارد. جنگلات در چگونگی نمایش و بهبود محیط زیست و ثبات اقلیمی کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. بر پایۀ آخرین سروی پیرامون وضعیت جنگلات کشور، 80 درصد از جنگلات کشور طی سال های گذشته از بین رفته، نیمی از ساحات سبز و زراعتی یا به ساحات رهایشی و یا بیابان تبدیل شده و ۲۶ نوع حیوان در کشور نیز در حال نابودی است. هم اکنون روند بیابان زایی در کشور به دشت ادامه دارد.
باید گفت، جنگل ها و ساحات سبز در سرسبزی و شادابی محیط زیست کشور نقش بسزایی دارد؛ گذشته از آن، در کاهش آلوده گی هوا و معتدل ساختن اقلیم نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. کارشاسان محیط زیست ابراز می دارند که جنگل ها در از بین بردن تبعات منفی تغییر اقلیم همانند خشکسالی و بالارفتن آنی درجۀ حرارت که ضربۀ شدیدی را بر پیکرۀ سکتور زراعت کشور که از سکتورهای اساسی اقتصاد ما می‌باشد، وارد می‌سازد، نیز جایگاه ویژه یی دارد. افزون براین، جنگل ها، سرسبزی و شادابی محیط زیست، در ایجاد محیط سالم صحی که از گسترش و افزایش امراض مهلک و کشنده جلوگیری می کند نیز، موثریت و کارایی خود را دارد. به باور داکتران عرصۀ صحت هم اکنون بیشتر بیماری ها به ویژه امراض تنفسی و جگر ناشی از آلوده گی محیط زیست می شود.
از سوی دیگر، روند جاری بیابان زایی و کاهش ساحات سبز و جنگلات در کشور، در تغییر اقلیم کشور به شدت کمک کرده است که به باور کارشناسان، یکی از عوامل اساسی جاری شدن سیلاب های اخیر، همین تغییر اقلیم است.
بنابراین، هرچند ادارات مربوط امارت اسلامی افغانستان گام‌های ارزشمندی در راستای حفظ جنگلات و ساحات سبز برداشته و هم اکنون به خاطر حفظ جنگلات، قطعۀ ویژۀ حفاظتی را ایجاد کرده است و نیز در پی احیاء ساحات جنگلی بوده که اخیرا در حدود هزار هکتار جنگل در ولایت خوست نیز احیاء شده است، ولی با توجه به جدیت این مسأله لازم است که این موضوع در صدر راهکارها قرار داده شود.
باید گفت، اگر در صدد کاهش اثرات منفی روند تغییر اقلیم در کشور باشیم و توانسته باشیم از جاری شدن همچو سیلاب های مدهش جلوگیری نماییم و از آلوده گی بیشتر محیط زیست کشور بکاهیم و افغان ها در آینده امیدی به داشتن محیط زیست سالم داشته باشند، باید در این راستا گام های استوار و قاطعانه برداشته شود. قطع جنگل های کشور به کلی ممنوع قرار داده شود و از آن ها حفاظت جدی صورت گیرد؛ ایجاد مناطق سبز و پارک های تفریحی در مناطق مختلف کشور در صدر برنامه های ادارۀ محیط زیست کشور قرار گیرد. افزون براین، در روند استفاده از مواد سوخت بی کیفیت، افزایش استفاده از وسایط نقلیۀ کهنه، تولید زباله که نیز از عوامل اصلی افزایش آلوده گی هوا و کثافت محیط زیست و در نتیجه تغییر اقلیم می‌باشد، محدودیت های لازم وضع گردد.