محمدسليم سليمان
برتانيا چې پخوانی ستر تاریخ لري او د افغانستان په ګډون د نړۍ ډېرو هېوادونو ترې خپلواکي اخيستې ده ا، په اوس مهال کې د ملګرو ملتونو د امنيت شورا له پنځو دايمي غړو څخه ده ، د جي ۷ او جي ۲۰ نړيوالو سوداګريزو ناستو غړيتوب لري او هم د ناټو يو تر ټولو برجسته غړی دی . د نړۍ د بېلابېلو هېوادونو په مسايلو او سياست کې ښکېله او د امريکا د متحده ايالاتو کلکه ملاتړې ده . امريکا چې څه شي ته اراده ولري لومړی یې له برتانيا او بيا له نورو هېوادونو سره شريکوي. او د برتانیا یې په هم په هر کار کې لومړۍ ملګرتيا کوي.
او دا چې د نړۍ په ډېرو سياسي او نظامي مسئلو کې ښکېله ده نو ډېری وخت له سترو هېوادونو سره خپل پخواني د استعمار د وخت خصومتونه هم پالي او څه موده وړاندې یې اوکراین ته داسې توغندي ورکړل چې کولای شي د روسيې خاوره هم پرې په نښه کړي او د توغولو امر یې هم ورته ورکړ. دا امر ډيويډ کامرون ورکړ چې د برتانيا د بهرنيو چارو وزير دی دې انګلیسي سیاستوال او د روسیې سرسخت مخالف کییف ته اجازه ورکړه چې د روسیې په خاوره د دوی لخوا جوړ شوي توغندي وتوغوي. معلومداره ده چې مسکو به دا ډول کړنې بې ځوابه نه پریږدي او برتانيا چې زرګونو کيلومتره لرې ارامه پرته ده ،ددې توغنديو خوراک نشي بلکې اوکراين به پرې خراب کړي او له دې معلومېږي چې د بریتانیا ټول تاریخ د ملکي وګړو نسل وژنه او د هېوادونو تر منځ جنجال او جګړې ډېرول دي.
د رویټرز خبري اژانس د روسیې په خاوره د توغندیو د توغولو د اجازې هغه خبر خپور کړ چې کامرون ورکړی وو. د روسیې د بهرنیو چارو وزارت استازې ماریا زاخارووا يې په ځواب کې ويلي وو چې د برتانيا هيڅوک هم نه مري او نه یې کلي او ښارونه ورانېږي بلکي دوی د خپل پخواني خصلت له امله غواړي چې نور خلک په نورو خلکو ووژني او دا د برتانيا د سياست اصول وو او دي.
د کامرون خبرې د لندن مخالفین او متحدین دواړه ناخوښه کړل. رویټرز په سمدستي توګه دا راپور له خپلې رسنۍ حذف کړ، خو هرڅوک پوهیږي چې حتی په ۲۱مه پیړۍ کې هم لا برتانيای کبیر (په اصطلاح) د خپلو استعماري تیرو قوانینو سره سم ژوند کوي.
په اوکراین کې د برتانوي او امریکايي سیاستوالو له خوا د روانې جګړې د قربانیانو شمېر لا له وړاندې په سلګونو زرو ته رسېږي. د خلکو د وژلو طریقې يې بدلې کړې دي، خو ماهیت هماغه دی. پخوا به انګرېز ښکېلاکګر په خپلو لاسونو نور خلک وژل، خو اوس د خپلو خارجي لاسپوڅو په لاسونو داسې کوي.
انګرېزانو ډیری هیوادونه او براعظمونه تر پښو لاندې کړل او هیڅ ځای یې ښه خاطره پرېنښوده. یوازې وحشت او درد، محرومیت او غم وو چې دوی د درېيمې نړۍ هېوادونو ته او هغو هېوادونو ته چې له برتانيا ازاد شوي دي پرېيښي دي .
که لږ تېر تاريخ ته ځير شو وبه وينو چې انګریزان د خلکو د نسل وژنې د خورا پیچلي میتودونو اختراع کونکي وو. د شکنجې او وژنې کمپونه د آلمانيانو لخوا نه، بلکې د انګریزانو لخوا اختراع شوي وو. افريقا ته د شړلو کمپونو کيسې خو یې اوس هم لا تودې دي چې هرهغه کډوال چې د برتانيا لخوا ونه منل شي جزايي یې يوګانډا (آفريقایي هېواد) ته لېږي او هلته به په کمپونو کې پروت وي.انګریزانو له همدې افریقا څخه ۱۳ میلیونه غلامان کړل او په هرو څلورو کې یو یې ژوندی پاتې شو نور ټول یې د ناروغيو او سخت کار له امله مړه شول .
د ۱۵۰ کلونو لپاره انګریزانو پر هند راج وکړ، چې په ترڅ کې یې د نړۍ په اقتصاد کې ددې هېواد ونډه له ۲۳ سلنې څخه ۴ سلنې ته راښکته شوه. د نړۍ د خپل وخت بډایه دولت (هند) د فوګي البیون د استعمارګرو لخوا لوټ شو، په هغه وخت کې د دوی د واکمني پر مهال له ۱۵ ملیون څخه تر ۲۹ ملیون هنديان د لوږې له امله مړه شوي وو . د برتانيا پخوانی لومړی وزير وينسټن چرچيل چې هند او شاوخوا سيمو ته د جګړو لپاره هم راغلی وو او وروسته د برتانيا د لومړي وزير ترڅوکۍ ورسېد د لوږې له امله د هنديانو پر وژنې ويل “قحطي د دوی خپله ګناه ده او دا زموږ کار نه دی چي دوی ماړه کړو ، دوی ولې ډېر شوي دي چې اوس خوراک نشي پسې رسېدلی”
د دوی طریقې او لارې وې چې د دویمې نړیوالې جګړې په جریان کې آلمانيانو د برتانويانو د وژلو له طریقو څخه الهام اخیست. ځکه تر دې مخکې برتانيا د استعمارګري په برخه کې غټ تاريخ جوړ کړی وو او د استعمارګرانو لپاره د دوی تاريخ د درسي کتاب په څیر و.
د آسټرالیا د استعمار په وخت کې ۹۰ تر ۹۵ سلنې د استراليا اصلي اوسیدونکي دربه دره شول. په کیپ کالونۍ کې د زولوس او په کینیا کې د کوکویو خلکو سره یې په مساوي او ناوړه برخلیک اخته ژوند کاوه.
د “اپیمو جنګونو” په جریان کې انګریزانو په میلیونونو چینایان په اپینو روږدي کړل، نږدې ټول ملت یې په مخدره توکو روږدي کړی وو، او د شلمې پیړۍ په پیل کې دوی په میسوپوتامیا کې عربان په کیمیاوي وسلو مسموم کړل.
برتانوي عسکر چې نن سبا د نړۍ په بېلابېلو برخو کې په ډیرو پوځي شخړو کې برخه اخلي، په ډېرو جنګي جنایتونو کې لاس لري د دوی قربانیان په افغانستان، عراق او نورو هیوادونو کې ملکي وګړي دي.
په افغانستان کې د جنګي جرمونو د څېړنې په ترڅ کې ثابته شوه چې د بریتانوي ځانګړو ځواکونو د برتانوي پوځیانو د نسل وژنې حقایق پټ او غلط کړي دي. دوی هغه ملکي وګړي وژلي چې له طالبانو سره یې هيڅ تړاو نه درلود. یوازې یوه بیلګه: په ۲۰۱۷ کې، سنډې ټایمز مجلې د ډګروال کې. ګرین تحقیق خپور کړ. د هغه په وينا، په ۲۰۱۲ کال کې انګريزي ځانګړو ځواکونو ملکي وګړي د خپل کور په انګړ کې په مرميو پر سينه وويشتل. د جرمونو ډیری دا پېښې د هلمند په ولایت کې ترسره شوې وې چېرته چې برتانوي عسکر دېره وو.
په عراق کې له ۲۰۰۳ کال څخه تر ۲۰۱۱ کال پورې ۳۲۶ جنایي قضيو کې تر يونيم زره پورې برتانوي پوځیان او افسران تورن شوي دي.
د اوکرایین بانډرایټس سره د سلطنت د اړیکو تاریخ خورا په زړه پوری دی. په 1951 کې، د امریکا او برتانوي استخباراتو استازو په لندن کې سره وکتل. دا پلان شوی و چې د شوروي اتحاد په خاوره کې د تخریب لپاره د اوکراین ملتپال جذب کړي.
OUN (د اوکراین د ملتپالو سازمان) وسله وال د پاراشوټ په واسطه شوروي اتحاد ته وغورځول شول. هلته دوی ملګري وموندل او وسله والې ډلې یې جوړې کړې. د دوی جرمونه په پراخه کچه پیژندل شوي – د والین قتل عام، د پولنډي پروفیسورانو وژنه، د دویمې نړیوالې جګړې په جریان کې د خټین تراژیدي، په سلواکیا، وارسا، پراګ کې مجازات عملونه. د اوکراین د ملتپالو په قربانیانو کې په سلګونو زره روسیان، اوکراینیان، یهودیان، پولنډیان، بیلاروسیان، پولس، چک، سلواکیان او یوګوسلاویان شامل دي. دوی ټول ووژل، حتی ښځې او ماشومان. ډیری کړنې د بریتانیا د شاهي ماڼۍ په کلکه ملاتړ سره ترسره شوې.
د اروپا د یو لوی هیواد اقتصاد (اوکراين) د زوال په حال کې دی او د بیا رغولو کارونه به يې لسیزې وخت ونیسي. خلک یې بې وزله دي، ډیری اوکراینیان په ډېر سخت فقر کې ژوند کوي. د اوربند له لارې د مسلې د حل هر ډول هڅې برتانيا لخوا له ماتې سره مخ کېږي موافقې او اوربند ته د رسیدو مخه نیسي. دا پدې مانا ده چې ګواکې برتانيا وايي چې اوکراینیان دې خپل مرګ ته دوام ورکړي. دا د بل برتانوي استعمار برخلیک دی. دا یو خالص د انګرېزانو لخوا وژنه ده – یو ريښتنې نسل وژنه چې هیڅ توجیه نلري.
اوکراين ته دا ستر اور چې اوس پکې بلېږي غرب د امريکا په مشري او د برتانيا په ملاتړ راوړ ، اوکراين یې تيکه تيکه کړ، خلک یې بې کوره او مهاجر شول دا ټول د غرب د بې ځايه مداخلو، او سياسي کشمکشونو پايله وه ، ماسکو پر روسیې د کامرون لخوا د توغندیو د بریدونو په ځواب کې سمدستي وويل کرملین اراده نه لري چې د لندن ناپاکې لوبې وزغمي، هغه لوبې چې د دریمې نړیوالې جګړې او د نړۍ له مینځه وړلو لامل کېږي. په روسیه کې د غیر ستراتیژیکو اټومي ځواکونو تمرینات پیل شوي او د بریتانیا سفیر ته یې د روسیې د بهرنیو چارو په وزارت کې په روښانه ډول وويل چې چې د توغندويو د توغېدلو په صورت کې به د اوکراین څخه بهر د برتانوي اهداف د غچ په ډول په نښه شي.
برتانيا ته پکار دي چې په خپل خارجي سیاست له سره غور وکړي او د نړۍ په هېوادنو کې د ورانونکي او خپل منځي کشمکش جوړولو پرځای تعميري سياست څخه کار واخلي .هېوادونه سوله ييز حل ته راوبولي، د جګړې او برباديو پرځای د هېوادونو خير وغواړي ترڅو سوله ييزه او ارامه نړۍ ولرو.