د فتوې شمېره (۳۹۱)
پوښتنه :
السلام عليکم
ما يو کال پخوا يو ځای کې ځمکه واخيسته، د هغې تر څنګ چې کوم بل کس ؤ او دا ځمکه د هغه شفعه وه، هغه ته ورغلم چې زه ستا د څنګ ځمکه اخلم، هغه اقرار وکړ چې زه يې نه اخلم او دغه اقرار مې په ويډيويي شکل ترې ثبت کړ، ځمکه مې واخيسته خو اوس هغه کس ( د شفعې والا) له خپل اقرار څخه منکر دی، چې ما نه دي ويلي او دا زما شفعه ده او زما حق دی. نو ايا ويډيويي اقرار په شرع کې ثبوت جوړېدای شي؟
هيله کوم زما پوښتنه ډېر ژر ځواب کړئ!
منندوی به مو يم!
په درنښت
پوښتونکی : سلیمان
الجواب وبالله التوفیق :
له ځواب څخه مخکې یو څو تمهیدي خبرې :
= د شفعې حق د زمکې د خرڅېدلو نه وروسته ثابتیږي او ساقطیږي .
= کله چې زمکه خرڅه شي د شفعې حقدار پرې د شفعې دعوه کولی شي او که د شفعې څخه لاس په سر شي د شفعې حق یې ساقطیږي .
= که د خرڅېدلو نه مخکې د شفعې حقدار اقرار وکړي ، چې دعوه پرې نه کوم او زمکه وروسته خرڅه شي بیا هم د شفعې حق لري .
= کله چې زمکه خرڅه شي ، د شفعې حقدار به د خبر رسېدو سم د شفعې دعوه کوي او پر دعوه به ګواهان قایموي ، که چپ پاتې شي د شفعې حق یې ساقطیږي .
لهذا که په پوښتل شوي صورت کې د شفعې حقدار ستا له اخیستلو نه مخکې اقرار کړی وي ، چې که تا زمکه واخیسته د شفعې دعوه پرې نه کوم ، بیا وروسته دغه زمکه واخلې ، اوس د شفعې دعوه وکړي ، کولی یې شي .
او که د زمکې اخیستلو نه وروسته د شفعې حقدار له شفعې کولو لاس په سر شوی وي ، یا د زمکې خرڅولو په وخت کې موجود وي یا د خرڅ خبر ورته رسیدلی وي ، خو هغه چپ پاتې شوی وي ، سمدستي دعوه ونه کړي ، د شفعې حق یې ساقطیږي دعوه یې نه سهي کیږي .
په شریعت کې د هرې معاملې لپاره ګواهان ضروري دي ، ویډیو حجت (دلیل) نه شي جوړېدی ، ځکه چې په ویډیو کې تغیر او تبدیل راتللی شي .
الدلیل علی ذلک :
تسليم الشقعة قبل البيع لا يصح و بعده صحيح .
الفتاوي العالګیریة ، ټوک : ۵ ، ۱۸۲ ، الباب التاسع فیما یبطل به الشفعة
ولا يصح تسليم الشفعة قبل البيع؛ لأنه إسقاط الحق، وإسقاط الحق – قبل وجوبه ووجود سبب وجوبه – محال
بدائع الصنائع ، ټوک : ۵ ، مخ : ۱۹ ، [فصل في بيان ما يبطل به حق الشفعة بعد ثبوته]
ولو سمع من وراء الحجاب لا یسعه ان یشهد لاحتمال ان یکون غیره
الفتاوی العالمګیریة ، ټوک ۳ ، مخ : ۳۱۲ ش
