عبدالحی قانت
په ۲۰۲۱م کې د اسلامي امارت له راتګ سره روسیه، چین او د مرکزي آسیا هیوادونه په دې خوښ ول چې د سیمې د نا آرامۍ او نا امنۍ عمده عامل (ناټو) له تګ سره به د سیمې ټولیز امنیت تأمین او څوکه څوکه به د هر اړخیز ثبات تضمین شي. له دغو خوښیو ترڅنګ دا تشویش هم موجود وو چې د امریکا له وتلو سره چې په افغانستان کې کوم نوی سیاسي ساختار جوړېږي، ښايي د امنیت، نشه اي توکو او د مهاجرینو په برخه کې مؤثر رول ونه شي لوبولای. له همدې امله روسیې په لومړي سر کې کوښښ وکړ چې د تعامل تر څنګ له ځینو سیمه ایزو ساختارونو د فشار له وسیلې هم استفاده وکړي.
روسانو ډېر ژر درک کړه چې امارت وتوانېد د افغانستان په ټول قلمرو خپل حاکمیت ثابت کړي. دوی وپوهېدل چې د پورته یادو شوو ننګونو مخنیوي لپاره د پوښتنې جهت مالوم شو. دا لامل شو چې روسیې آرام آرام د اړیکو عادي سازۍ ته کار پیل کړ.
لومړي قدم کې یې د مرکزي آسیا هیوادونو ته شین سګنال ورکړل تر څو له افغانستان سره نږدې همکارۍ لپاره لاس په کار شي. په دې برخه کې ازبکستان له ټولو مخکې او نورو هیوادونو ورپسې دغه لار خپله کړه. قرغزستان او قزاقستان کې د فعال تعامل لپاره یواځینۍ خنډ چې امارت د ممنوعه ډولو په لست کې شامل وو، هم لرې کړای شو.
له دغه بهیر سره روسیې هم له خپل اړخه په نړیوالو فورمونو او سیمه ایزو ارګانونو کې د امارت د ملاتړ غږ پورته کول پیل کړل. د مسکو فارمټ او د ملګرو ملتونو په ابتکار د دوحې غونډو کې هم روسیې هغه موقف ونیو چې د امارت له طبعیت سره برابر وو. روسیې په افغانستان کې د امنیتي لاسته راوړنو او مؤثر حاکمیت په برخه کې هم د تأیید او خوښۍ څرګندونې نشر کړې.
د روسیې د لویې ستراتیژۍ له مخې په افغانستان کې امن، ثبات او اقتصادي پرمختګ د ټولې سیمې په ګټه دی. همدا لامل شو چې دوی د امارت نوم د ممنوعه ډلو له لست څخه لرې کړ تر څو پراخ او عملي تعامل ته لاره پرانیزي.
پورتني ذکر شوي مسیر ته په کتلو، روسیه له دې وروسته د افغانستان اړوند د پخواني محتاط تعامل پر ځای عملي همکارۍ ته د داخلېدو په طرف روانه ده. د خوښۍ ځای دا دی چې افغانستان هم د روسیې دغه نیت مثبت ګام بللی او عملي کار ته یې تیاری ښودلی.
د همدې مسیر په امتداد به د روانې میاشتې په منځ کې د رئیس الوزراء د اقتصادي معاون ملا عبدالغني برادر په مشرۍ د تجارت او ټرانسپورټ وزیر په شمول یو لوړپوړی پلاوی روسیې ته سفر کوي او هلته به د کازان فورم تر څنګ د افغانستان او روسیې په ګډ اقتصادي فورم کې هم د افغانستان استازولي کوي.
له دې وروسته به د افغانستان او روسیې تر منځ یو با صلاحیته بین الحکومتي کمېټه جوړېږي تر څو د دواړو هیوادونو تر منځ د اقتصادي پرمحتګ په برخه کې عملي کارونه پیل کړي.
د روسیې او افغانستان تر منځ دغه سیاسي او اقتصادي همکارۍ د دې ښکاروندوی کوي چې افغانستان د پخوا په څېر بېرته د سیمې طبعي برخه ګرځېږي.
دا هر څه دې د ګران هیواد د پرمختګ سبب وګرځېږي.
