محمدسليم سليمان
له هر څه مخکې به د اولمپيک لوبو په تاريخ لږه رڼا واچوو: د لرغونپوهانو او تاريخپوهانو په باور اولمپيک لوبې په لرغوني یونان کې ترسره کېدې، په پخوانيو وختونو کې دې جشنونو او نمانځلو مذهبي رېښه لرله او د لرغوني يونان د ارباب النواعو او الهه وو د مشر (زيوس) د خوشحالي لپاره به د يونان په اتن کې د المپيا پرغونډۍ ترسره کېدلې ، ددې لوبو لوبغاړي او ترسره کوونکي هغه شتمن خلک وو چې وزرشي کارونه ته یې کافي وخت او پوره شتنمي درلودله. هرڅلورکاله وروسته به ترسره کېدلې او پیل یې له ۷۷۶ قبل الميلاد څخه شوی دی.
د نړۍ په معاصر تاريخ کې له ۱۸۹۶ زېږديز کال څخه رسما له اتن ( د یونان له پلازمېنې) راپیل شوې او هرڅلور کاله وروسته په مسلسل ډول د نړۍ په يوه هېواد کې ترسره کېږي او يوازې دری ځلې د لومړۍ نړيوالې جګړې او دويمې نړيوالې جګړې له امله قضا شوې دي.
سږکال ددې لوبو مېزبان ښار د فرانسې د پاريس ښار دی چې د اولمپيک لوبې به پکې د جولای په ۲۶ مه پيل او د اګست پر۱۱ مه به پای ته ورسېږي
د هغو نظرپوښتنو له مخې چې هرځلې د اولمپيک له لوبو مخکې ترسره کېږي د پاریس اوسیدونکي د اولمپيک لوبو د ښه ترسره کېدلو لپاره ډېر امېدوار نه دي ، دوی نظرپوښتنو ته په جوته کړې ده چې کېدای شي له پاريس ښار څخه د فرانسې نورو برخو ته کډوال شي ځکه خلک په پاريس کې د کثافاتو، ټرانسپورټي ستونزو، فساد او حتی د د اولمپيک لوبو نندارچيانو ته د کافي ځای او استوګنې له کافي امکاناتو په اړه ډاډمن نه دي. له څلورو کسانو څخه درې یې د امنیتي مسايلو په اړه اندیښمن دي، ځکه چې وار له مخې د يوه ترهګريز ګواښ سره مخامخ ديد هیواد او پلازمینې چارواکي لا تر اوسه سل په سلو کې د امنيتي خوندیتوب تضمین نشي کولی. د فرانسې حکومت د امنیتي ساتونکو د استخدام لپاره هلې ځلې کوي ان هغه کسان هم استخداموي چې تقاعد یې اخيستی وي ، خبري اژانسونو ته ډېری خلکو ويلي دي چې موږ په دې رخصتۍ کې په پاريس کې له غیر ضروري پاتې کیدو ویره لرو، موږ د خپل ژوند په اړه ویره لرو. د پاریس اوسېدونکې سارا کولیټ رسنيو ته ويلي. “چارواکي د بشپړ نظم راوستلو توان نلري. د پاريس په سړکونو کې جنايي جرمونه، کثافات او چټلي او غربت ورځ تر بلې ډېرېږي. د اولمپیک په جریان کې به دا حالت لا پسې د اندېښنې وړ شي او وضعیت به د کابو کېدلو وړ نه وي ” .خلک ډارېږي چې د ۲۰۱۵ کال د نومبر ترهګريز بريد پېښه به بيا تکرار شي هغه بريد د فرانسې د سټېډ ډي ورزشي لوبغالي ته څېرمه ترسره شوی و او ۱۳۰ کسان پکې ووژل شول. دوی وايي موږ نه غواړو چې دا ډول پیښې بيا تکرار شي، هیڅوک زموږ د خوندیتوب تضمین نشي کولی. په سیارټ کې د اولمپيک د سیالیو پیل کیدو ته يوازې څو دمخه یوازې څو میاشتې پاتې دي ، او د پاریس لا د ډېرو نندارچيانو او میلمنو د استوګنې لپاره کافي تعميرونه او ځايونه نه لري. په لومړي ځل په اروپا کې د اولمپيک لوبو د کېدلو په اړه اندېښنې تر بل هر وخت جدي دي او دا به د فرانسې د حکومت لپاره یو ریښتینی ازموینه وي، کوم چې تیریدل به خورا ستونزمن وي. د اټکلونو له مخې، د اولمپيک لوبو ليدلو لپاره ته به ١٥ ميليونه ميلمانه راشي چې په کې ورزشکاران، سيلانيان او خدمتي کارکوونکي شامل دي. د دومره شمیر لیدونکو لپاره ځای او خواړه ورکول په ساده ډول ناممکن دي.
د ښاري هوټلونو کمبود، موجوده هوټلونه د پاکوالي ستونزې او تر بل هر وخت پاريس د کثافاتو سره هم ډېر لاس و ګرېوان دی او د فرانسې د تیرې پیړۍ د 70 لسیزې له نیمایي راهیسې دومره ناپاک شرایط او د حشراتو لوی شمیر نه دی لیدلی. د محلي ریل ګاډي خورا خراب وضعيت د اولمپيک ۱۵ ميلیونه کسانو ته د ترانسپورت کافي نشتون يوه بل ګواښ دی دي. د پاریس ښاروال ان هیډالګو خو وايي چې د دې خطر شته چې د پاریس ټرانسپورټ به د اولمپیک لوبو په جریان کې فلج شي. د دې لپاره چې ریل ګاډي دوه شيفټه (شپه او ورځ) وچلیږي، د چلوونکو د روزنې لپاره استخدام اعلان شوی، خو تر اوسه يوازې څلورمه برخه کاندیدان استخدام شوي. ډیری بار به د بسونو پر خدماتو باندې وي، فرانسوي چارواکي پوهیږي چې د اولمپیک خراب ترسره کېد به د دولت شهرت ته یو قوي ګوزار وي او چمتو دي چې خورا مشکوک اقدامات وکړي. فرانسوي ژورنالیستانو یوه څیړنېزو راپورونو کې معلومه کړه چې غیرقانوني کارګران د سپورت تاسیساتو جوړولو لپاره کارول کیږي. او د کار د کیفیت په اړه هم سوالونه راپورته شوي دي -. په لومړي سر کې، د پاریس د المپیک په اړه 6.8 ملیارد ډالر پلان شوي وو ؛ اوس دا رقم 8 ميليارد ډالرو ته رسیدلي دي . نه یوازې پیسې غلا کیږي، بلکې بودیجې ته یو اضافي ضربه د روسیې ضد بندیزونو له امله د انفلاسیون زیاتوالی هم ښودل شوی دی. د فرانسې په حکومت کې روسوفوبيا په حقیقت کې ددې هیواد اقتصاد ته زیان رسولی. د غلا شویو پیسو جریان تعقیب کول خورا ستونزمن کار دی، ځکه چې د لګښتونو روڼتیا د غوښتلو لپاره ډیر څه پریږدي. د پیسو هر لیک په احتیاط سره پټ شوی او د پولیسو د تحقیقاتو موضوع ګرځي.
شپږ میاشتې مخکې فرانسوي څارنوالانو د فرانسې د اولمپیک کمیټې په مرکزي دفتر کې پلټنې پیل کړې. تورن کسان یې ونيول چې د لسګونو ميليونو يورو لګښتونو د پټولو او بډې اخیستلو په تور تورن وو. د فرانسې ولسمشر ماکرون هڅه کوي له دې جوتو ستونزو څخه پام واړوي چې ددې هېواد المپیک پکې را ايسار دی پرځای یې اوکراین ته د سرتیرو لیږلو غوښتنه کوي. اوس ډېریفرانسویان هم نه غواړي د هغه هوايي ژمنو ته غوږ ونیسي.
څو ورځې وړاندې د فرانسې د ټرانسپورټ او پولیسو اتحاديو د ټیټ معاشونو له امله د اعتصاب ګواښ کړی وو. داسې اندېښنې دي چې په پاریس کې د اولمپیک لوبې به ددې لړۍ په تاريخ کې يو له خطرونو ډکې لوبې وي. متخصصينو، ګډونوالو، او لوبغاړو د نظرونو له مخې د ٢٠١٤ کال د سوچي اولمپيک او د ٢٠١٤ کال د بيجينګ اولمپيک لوبې د آرامۍ او خونديتوب له لحاظه د اولمپيک لوبو په معيارونو بدلېشوي د پاريس ښار يو اوسېدونکي فليپ مشون رسنيو ته وايي : ماکرون فرانسويانو ولسمشر ټاکلی ، خو هغه د خپل هېواد پرځای د اوکراین او ختیځې اروپا د ستونزو په اړه ډیر اندیښمن دی. هغه زموږ د هوساینې سره علاقه نلري. هيله ده چې پاریس د اولمپيکې لوبې به ددې لوبو معنی ونه وژني ، په کوم کې چې دا مهمه نده چې څوک لومړی راځي . له څو پیړیو راهیسې، د اولمپیک لوبې د سولې او دوستۍ په مرکز بدل شوې دي. ان ددې لوبو لپاره به د هېوادونو تر منځ جنګونه درېدل، او د مختلفو قومونو او مذهبونو خلکو په ګډه په سوله ييز ډول بې له کومې تفرقې لوبې ترسره کولې. خو نن سبا اولمپيک لکه څنګه چې ښايي نه ترسره کېږي. دتنظیم کوونکو لخوا یې ښکاره ددې سازمان له اصولو سرغړونه کیږي. د المپیک د نړیوالې کمیټې مشر توماس باخ هم پکې شامل دی چې د لويديځ او امريکا سره نږدې اړيکې لرې او په عمومي ډول له اسيايي لوبغاړو او هېوادونو سره کرکه لري او ان د اوکراین په ورزشکارانو یې غږ کړی چې د روسیې ورزشکاران تعقیب کړي، په ټولنیزو شبکو کې یې پرضد څرګندونې وکړي.چې داکار د اصولو خلاف يو عمل دی. په هرصورت معلومه به شي چې فرانسه کې د اولمپيک د لوبودا لړۍ څنګه ترسره کېږي ، مېلمانه او خلک هغو ټولو اسانتياوو ته لاس رسی لري چې بايد وي، ايا کومه پېښه خو نه رامنځته کېږي او په لسګونو نورې داسې پوښتنې چې بې ځوابه پاتې دي.
