استاد حامد افغان
کیسه_کا پخوا یو پاچا د خپل هیواد پلازمینه کې د یوه تاجر په جامه کې پټ ګرځیدی، بازار کې یې په یوه زاړه دکان سترګې ولګیدلې، چې د پلور څه نه په کې لیدل کېدل، تقریبا تش دکان و، د پاخه عمر سړی په یوه زړه چوکۍ په کې ناست و، پاچا دکان کې هیڅ ونه لیدل، ایله څو ګرد پوښلې تابلوګانې ایښې وې، دکان ته ورنږدې شو او د پاخه عمر سړي ته یې سلام وکړ او هغه په ښه توګه سلام ورځواب کړ.
پاچا زاړه دکان او دکاندار ته څه هېښ پاتې شو، ځکه په دې تش غوندې دکان کې هغه ډېر ډاډه او پر ځان باوري ناست و. پاچا ورته وویل: ښار ته د څه شي پېرلو لپاره راغلی یم، ته د پلور لپاره څه لرې؟! سړي په ارام او ډاډ ورته وویل: هرکله راشې، زما سره د ښار ترټولو ښایسته او ارزښتناک شیان دي! سړي دا خبره په جدي توګه کوله، نه ټوکه او پوزخند، پاچا ورته موسکی شو، ول ته دا خبره له زړه کوې او که …؟! دکاندار وویل: بلکل، زه ټوکې نه کوم، جدي یم، زما د دکان متاع د ښار د سامانونو په څېر نه ده، چې ټاکلي نرخونه لري.
پاچا چې د دکاندار دا ډاډمنې خبرې واوریدلې هک حیران پاتې شو! له لیږ ځنډ چوپتیا وروسته یې دکان ته لاندې باندې وکتل او دکاندار ته یې وویل: زه خو ستا دکان کې هیڅ نه وینم؟! دکاندار وویل: زه #حکمت او د ګټې خبرې خرڅوم، ما ډېر حکمتونه او د ګټې خبرې پلورلې دي، چې پېرونکو ډېره ګټه ورنه اخیستې ده، فعلاً زما سره ایله دوه تابلوګانې پاتې دي، نورې ختمې شوې دي. پاچا ورته وویل: ایا دې تجارت کې ګټه کوې؟! دکاندار موسکی غوندې شو ول هو، بلکل، دې کې زه ډېره زیاته ګټه کوم، زما تابلوګانې خورا ګرانې او زیات ارزښت لري.
د دکان یوه کونج کې دوه تایلوګانې ایښې وې، پاچا یوې ته ورنږدې شو، ګرد یې ورنه پاک کړ، په هغه لیکلي و: “له هر کار مخکې ښه فکر وکړه” پاچا دې جملې ته ډېر وخت په سوچ کې پاتې شو، وروسته یې دکاندار ته وویل : دا لوحه په څو خرڅوې؟ هغه ورو او په ډاډه لهجه ورته وویل: په لس زره دیناره! پاچا په کټ کټ ورته وخندل، ان تر دې چې سترګې یې له اوښکو ډکې شوې، دکاندار هماغسې بې پروا ناست و، خپلې لوحې ته یې په غرور غوندې لیدل، پاچا ورته وویل: په لس زره دیناره ؟!! ایا ته رښتیا وايې؟!! دکاندار ورته وویل: په دې کې بله خبره نشته.
پاچا د دکاندار دومره لوړې بیې او پر هغه ټینګار ته هېښ پاتې شو، له ځان سره یې کړه چې د بوډا عقل لکه چې سم کار نه کوي، نو پر لوحه یې چنې ورسره شرو کړې او دکاندار ته یې وویل چې په زر دیناره یې راکړه، خو دکاندار ونه منله، پاچا ور دوه، درۍ، څلور زره دیناره کړل، ان چې نه زره دیناره ته ورپورته شو، خو دکاندار پخپله خبره ټینګ ولاړ و، پاچا وخندل او روان شو ، ده فکر کوه چې دکاندار به غږ ورپسې وکړي او په نه زره دیناره په راضي شي. خو هغه چروت نه واهه او پخپله زړه چوکۍ کېناست .
پاچا له دکانه روان شو، په ښار کې ګرځیدی، د یوه ناسم او نامناسب شي اخیستلو ته یې اندېښنه شوه، دکان ته چې ودریدی د بوډا پر لوحه لیکلې جمله (له هر کار مخکې ښه فکر وکړه) وریاده شوه، له فکر کولو وروسته یې هغه شی پرېښود، د دکاندار پر لوحه یې نور فکر هم وکړ، د هغه ناسم شي په پرېښودلو ډېر خوشاله شو، له ځانه سره یې کړه چې رښتیا هم بې له غور و فکره یو کار ته وړاندې کېدل بدې پایلې لري او د بوډا دکاندار #حکمت به خامخا د ژوند په ګڼ شمېر پړاوونو کې ګټه ورته ورسوي.
نو د بوډا دکان ته راپه منډه شو، چې ورغی ورته کړه یې: هغه لوحه ستا په بیه راکړه، دکاندار ولاړ سو، لوحه یې له ګردونو پاکه کړه، پاچا ته یې ورکړه او لس زره دیناره یې ورنه جیب ته کړل. پاچا چې روانیدی دکاندار ورته کړه له دې لوحې سره څو نورې خبرې هم یاد لره، هغه دا چې کله کور ته ولاړ شې لومړی دا #حکمت د کور پر لویه دروازه ولیکه، په کور کې دننه یې هم په ښکاره ځایونو ولیکه، ان د اړتیا لپاره په کاریدونکو شیانو یې هم ولیکه، پاچا د موافقت سر وښوره او روان شو.
پاچا چې د تاجر په جامه کې راوتلی و او په بازار کې پت ګرځېدی له ارزښتناک حکمت سره بېرته خپلې ماڼۍ ته ستون شو، پاچا امر وکړ چې د ماڼۍ په مختلفو ښکاره ځایونو کې دې دا حکمت او کره خبره ولیکل شي، ان د ده شخصي خونه، مېزونو او ځیني جامو یې لا دا د حکمت خبره ولیکله. په دې توګه د پاچا ژوند او پاچاهي روانه وه، د پاچا هر کار او سیاست په ژورو او دقیقو فکرونو چلیدی او له دې حکمته یې ګټه اخیستله ان تر دې چې هغه عجیبه کیسه هم رامنځته شوه.
یوه ورځ داسې پېښه شوه چې د پوځ مشر د پاچا پر ضد د کودتا پلان ترتیب کړ، هغه داسې چې د پاچا د وژنې پرېکړه یې وکړه، په دې توګه چې د پاچا ځانګړی سلماني یې د پیسو په بدل کې د ځان ملګری کړ، هغه به د پاچا د سر جوړولو پر مهال هغه وژني او په دې توګه به د پوځ مشر واک ته د رسیدلو ګام پورته کوي.
سلماني د پاچا قصر ته روان شو، خو ګامونه یې نیولي او په لړزا وو، ځکه هغه پوهیدی چې د پاچا وژنه اسانه کار نه دی، ځکه ډېره شونې ده په دې خطرناک کار کې خپل سر وخوري. کله چې د پاچا ماڼۍ ته ورسیدی پر لویه دروازه یې ولیدل چې لیکلي و (له هر کار مخکې ښه فکر وکړه) په دې خبره سره سلماني ډاروونکي سوچ په مخه کړ! خو زړه یې ټینګ کړ او په دروازه ننوت.
د ننه په مختلفو دیوالونو او ګڼ شمېر ځایونو کې همدا یوه جمله لیکلې وه (له هر کار مخکې ښه فکر وکړه) چې کوم لور ته به یې کتل همدا جمله به یې ترسترګو کیدله، دې جملې سلماني د سوچونو په سمندر لاهو کړ، اخیر یې پرېکړه وکړه چې ښکته په ځمکې ته ګوري، هغه لاندې په فرشونو هم ځای ځای دا جمله لیکلې وه! کله چې د پاچا لویې کوټې ته ننوت هلته خو بېخې ډېر ځایونه دا جمله لیکلې وه، لنډه دا چې دې جملې د سلماني ذهن پور ونیو او حالت یې پوره بېخونده شو.
په دې وخت کې پاچا راننوت، د هغه په څادره هم دغه جمله (له هر کار مخکې ښه فکر وکړه) لیکلې وه! د سلماني لینګي په ګړبېدا شول، په دې ګومان شو چې دا خبره ده ته متوجه ده او دا شک هم ورولویده چې شاید پاچا د دوی په پلان خبر شوی دی، کله چې خادم د پاچا د حجامت د سامان ځانګړی صندوق د سلماني مخته کېښود پر هغه هم دغه جمله لیکلې وه! چې د صندوق خلاصول یې پیل کړل لاسونه یې رېږدیدل او پر تندي یې خوله روانه وه، په دې دپاسه یې چې د پاچا موسکا ولیدله نو د سړي وضعیت د شک وړ وګرځید.
کله یې چې د پاچا سر جوړول پیل کول لاسونو یې کار پرېښود، خوله یې ژېړه او ویته پاتې شوه او د پاچا پښو ته ورولوید، په ژړا او زاریو سر شو، پاچا حیران پاتې و چې دا څه چل دی! سلماني د پوځ د مشر کیسه ورته وکړه او دا چې پر دروازه لیکلې د حکمت خبرې او دننه نور هر ځای لیکلې؛ دومره زیات اغېز پرې وکړ چې تر دې ځایه یې راورسوه!
پاچا سمدستې پورته شو، د پوځ د مشر نیولو امر یې وکړ او هغه ونیول شو. سلماني ته یې بښنه وکړه، پاچا هغې لوحې ته حیران ودریدی چې دا حمله پرې لیکلې وه، له هغې یې ګردونه پاکول، د بوډا دکاندار او لوحې اخیستلو ماجری یې ذهن کې روانه وه، زړه یې له خوښیو ډک و، ژوند او واک یې د دې حکمت له برکته الله تعالی وژغوره، زړه کې یې راتېره کړه چې بوډا دکاندار ته ورشي، هغه ته ستر انعامونه ورکړي او نور حکمتونه ورنه واخلي. خو چې هلته ورغی دکان تړلی و، چا ورته وویل چې هغه #هوښیار او حکیم مړ شوی دی، ځکه یې د حکمت دکان تړلی دی.
د پایلې په توګه دې کیسې ته ورته بله کوچنۍ کیسه پاتې ده. او دلته چې راورسیدلې نو هر څه دې چې خوښ یې هغه کمنټ کړه، البته لطفاً لا امراً.
