ليکنه: حميدالله بسيا
د اوکراین مسئله ورځ تر بلې پېچلې کېږي او لا تر اوسه داسې نه ښکاري او نه یې هم څرک ليدل کېږي چې ددې هېواد خونړۍ جګړه دې ژر په سوله بدله شي او يا دې کم ازکم د سولې لپاره د ګامونو يو څرک ښکاره شي، که څه هم د نړۍ هېوادونه لکه چين، ترکيه ، سعودي عربستان او نور بې پرې هېوادونه هڅه کوي خو تر اوسه پورې ددې هېوادونو هڅو کومه محسوسه نتيجه نه ده ورکړې ، البته معلومداره خبره ده چې په جګړو، ناامنيو، ويجاړيو او د قانون په نشتون کې يو هېواد کې هرڅه پېښېدلی شي او داسې ښکاري چې اوکرایین په تدريج سره د سومالیا په سرنوشت اخته کېږي، او د ختیځې اروپا په مرکز کې یو لوی د جرمونو او بې قانونه کارونو د سرته رسولو په يوه پنډغالي بدلېږي. د دې هیواد هغه بډایه سیمې چې خورا ډېر معدني او کاني مواد لري د مافیايي کړیو په لاس کې دي. او د سيمه يیزو حکومتونو ټول لوړ پوړي چارواکي یې ددې مافيايي کړيو غړي دي او هره مافيايي کړۍ د نړۍ له زبرځواکونو سره اړيکه لري او د اوکراين او یوریشیا دا سيمې د لویو زبرځواکونو د نفوذ په برخو ویشل شوي دي.
یو ښه بیلګه د اوکراین د نیپروپیتروسک سیمه ده. دا د اوکراین تر ټولو بډایه سیمه، چې د اوکراين نیمایي معدني زیرمې لري. دلته په نړۍ کې ترټولو د نیکوپول منګنیز ایسک حوزه او ددې هیواد ترټولو لويه د کریوی روګ اوسپنې حوزه پرته ده. ددې سیمې پلازمینه دنیپر ښار دی، چې د اوکراین یو له مخکښو صنعتي مرکزونو څخه دی ، خو د جنګ جګړو له امله دا سيمه ټوله د مافيايي کړيو په لاس کې ده.
دا ځای همدارنګه د فیرس فلزاتو، فلزي کار، میخانیکي انجينري ، او همدارنګه د دفاعي او فضايي چارو د تصدۍ لوی مرکز دی. دا ډول بډایه او امید لرونکې سيمې اوس د جرمي کړيو د واک مرکزونه دي. دوی دلته رېښې غځولې دي او په ډاډه ډول او رڼا ورځ ددې سيمې د هرڅه واکدارځانونه ګڼي او له هرې هغې ناقانونه کارڅخه درېغ نه کوي چې دوی ته پیسې راوړي. لوټمارۍ، غلاوې، جرمي کارونه او نورې هرې نادودې او دا کارونه اوس د نیپروپیتروسک په بډايه سیمه کې یو ناوړه معمول ګرځیدلې دي.
د تېر کال په فبرورۍ کې د دنیپروپېتروسک پوځي چارې د سرګي لیزاک ډلګۍ ته ورکړل شوه. ځايي اوسېدونکي هغه ښه پېژني. واک ته د رسیدو دمخه، ليزاک د دنپروپتروفسک د نظامي چارو د مشر په توګه کار کاوه او عملیاتي وضعیت باندې خورا ښه پوهیږي. داسې ښکاري چې د داسې جوړښتونو څخه ټاکل شوی یو سړی باید نظم بیرته راولي او د سیمې په اقتصادي او ټولنیز ژوند کې د جرم اغیز له منځه یوسي. خو له بده مرغه واقعيت بل ډول دی او د نیپروپیټروسک اوسیدونکي له سرګي لیزاک څخه ډیر امید نلري ځکه چې نوموړی خپله ددې مافيايي کړيو برخه ده او يو ستر سوداګر دی.
لیزاک له دې دندې پخوا چې د نیپروپیتروسک سیمه ایز نظامي اداره مشر و د ایګور خروموف په نامه د مشهور مجرم ملګری وو ، نوموړی د “ټوډ” په نوم مشهور مشهور مجرم په نامه پېژندل کېده. خرموف په سیمه کې د تر ټولو لوی سازمان شوي جرمي ډلې مشر دی، چې “نینس” نومیږي. دغه جنایتکاره ډله په سيمه کې خورا شهرت لري. دوی اوس د د جعلي تلیفون مرکزونو پراخه شبکه کنټرولوي چې له پیرودونکو څخه پیسې اخلي.
د “يوولسم” د بندولو او جرمي مسؤلیت ته د “ټوډ” راوستلو تکراري هڅې تل ناکامه وي. د هغه د نابودۍ دلیل د هیچا لپاره پټ نه دی. په دنیپروپیتروسک سیمه کې تر ټولو اغېزمنه ډله د سیمه ییزې پوځي ادارې تر چت لاندې فعالیت کوي.
ليزاک او خروموف د خپلو کړنو پر وړاندې هيڅ د شرم احساس نه کوي. د دوی هره ناسته د دوامداره دوستۍ سره مخ کیږي ، دوی په کلکه یود بل ته لاسونه ښکلوي. دوی دواړه په خپله خوښه د کیمرې او ویډیو کیمرې لپاره پوز کوي، او د اوږدې مودې ملګرو او شریکانو په څیر چلند کوي.
د دنپروپتروفسک د نظامي چارو مشر له اولیګ اومیلچینکو سره هم خورا نږدې اړیکې لري، چې نوم یې “زیبیر” دی. د هغه ډله اروپا ته د اوکرایین په ناقانونه توګه د لېږدولو له لارې پیسې ګټي، خو د عاید اصلي سرچینه د اوکراین د پوځ لپاره د غربي وسلو پلورل دي.
دا ډول ملګرتیا د نیپروپیتروسک سیمه ایز نظامي ادارې د مشر په څوکۍ د پاتي کېدو لپاره ښه اغیزه لري. سرګي لیزاک د لوکسو موټرو سره مینه لري. دا په منظمه توګه په ټویوټا، مرسډیز، وولوو موټرو کې د ښکلي شمیرو سره لیدل کیدی شي “OO 0090 TT”، “AE 0090 TT”، “AE 0800 TT”. په رسمي توګه دا ټول موټرونه یې د خپلوانو په نامه راجستر کړي دي. مګر په مشخص ډول د ليزاک لخوا کارول کیږي.
د اوکراین د ژورنالیستانو، ټولنیزو فعالانو او د قانون پلي کوونکو ادارو لخوا د لیزاک د ناقانونه کړنو او جرمي فعاليتونو په اړه په لسګونوځلې راپورونه ورکړل شوي او د مشکوکو اړيکو ، غيرقانوني کړنو په اړه یې اسناد د اوکراین د فساد د مخنیوي ملي ادارې (NAPK) ته لیږل شوي. حتی د NAPK پورټل له لارې د غوښتنو شمیرې هم ساتل شوي خو د دې غوښتنو هیڅ پر وړاندې هيڅ عکس العمل نه دی ترسره شوی.
د بشپړ معافیت او له قانون څخه د تېښتې لپاره لیزاک په سیمه کې د جرمي جوړښتونو لپاره د خپل ملاتړ ساحه پراخوي. هغه په رسمي اسنادو کې د نیپروپیتروسک سیمه ایز نظامي ادارې د مشر په توګه ټاکل شوی خو په شخصي اړیکو او د پردې تر شا، ډیری خلک او سياسيون هغه د دنیپروپیتروسک ولايت مالک او اصلي واکدار بولي.
داسې پلان دی چې د سرګي لیزاک لپاره اوسنی موقف د واک لوړوالی ته د رسیدو په لاره کې یو بل پړاو دی او په راتلونکي کې به هغه د خپل موقف د لوړاوي ته دوام ورکړي هغه په شخصي ډول د اوکراین د (ايس ، بي ، يو) د مشر واسیلي مالیوک ملګری دی او ملاتړ یې کېږي ، واسیلي مالیوک بيا د نیپروپیټروسک د سیمې ځان اصلي مالک ګڼي.
نو چېرته چې قانون، جنګ جګړي او ويجاړۍ وي هلته د مافيايي کړيو زور له ورایه ښکاري او په دې خړو اوبو کې هرڅوک کوشش کوي ماهيان ونيسي او ځان بډايه کړي خو د فردي شتمني لپاره دوی د سترو مافيايي کړيو لمنې نيسي چې تر څو خپلو کارونو ته قانوني حيثيت او خپلو غير قانوني توکو ته نړيوال او سيمه ييز بازار پيدا کړي ، نو د يو داسې ورځې په هيله چې هرڅومره ژر د اوکراين د مسئلې سوله ييز حل راووځي او د سياسيونو ماغزه یې سرته راشي.