حسان مجاهد
څومره چې په نن زمانه کې دعوت مهم دی؛داشان وينا هم مهمه ده؛ ځکه دعوت تر ډيره حده دوینا په مټ کيږي او څومره چې وینا مهمه شوه داشان په وينا کې اغيز هم مهم دی، کومه وینا چې له ځان سره اغېز لري؛ په مټ يې دډبرو په څېر سخت زړونه نرميږي ، خلګ د سالمي تربيې په لوري را کاږي، تش ذهنونه په معلوماتو پرمتن کيږي، له باطلو افکارو او نظرياتو څخه ډک ذهنونه دګمراهۍ له ویروسه صفا کيږي او په پاکو ذهنونو کې دحق د ملګرتيا او باطل په وړاندې دمبارزې روحیه پیاوړې کیږي.
نن ورځ تر ډيره دا ستونزه ليدل کيږي چې ځينې کسان ښه پوه لري خو په وينا کې دنه مهارت له امله نور وګړي نشي پوه کولای، که بیا پوه شي هم، خو وینا يې اغیز نه لري؛ په دې اساس موږ لازمه وبلله چې داغيزمنې وینا لپاره څو بنيادي اصول او مهم ټکي راړو چې په لاندې توګه دي:
۱_ تر وینا وړاندې نيت صفا کړئ، که تاسې په وینا کې غوره نيت او پوره اخلاص ولرئ؛ نو په داسې وينا کې په بیل کيف روحي خوند او اغيز پروت وي.
۲_ سټیج ته تر تللو وړاندې ویره مه احساسوئ او وینا ته په شوق سره ورځئ.
۳_ دوینا پر مهال که تر فشار لاندې راځئ، نو دا فکر کوئ چې ماته زما په څېر انسانان ناست دي او زه ويناوال په علمي سويه تر دوئ لوړ يم.
۴_کوښښ وکړئ چې خطبه مو له ټاکلې موضوع سره په ورته الفاظو مشتمله وي.
۵_ تر (اما بعد) وروسته په اعوذ با الله، بسم الله او بیا په آيت پيل کوئ، تر اعوذ با الله او بسم الله وړاندې (قال الله تعالی)مه واياست.
۶_ تر وینا وړاندې د ټاکلي موضوع په اړه هر اړخيزه مطالعه وکړئ؛ تر څو وینا ښه په ډاډ او باور سره وکړئ.
۷_ دوينا پر مهال لاسونه په سینه مه ږدئ، بلکې دخولې له ښورولو سره لاسونه هم ښوروئ، په اثبات کې ښی لاس او په نفی کې چپ لاس ښوروئ!
۸_ په وینا کې د ناستو کسانو په سترګو کې خپلې سترګې خښې کړئ او کښته مه ګورئ.
۹_ په ويښتانو، ږیره او نورو اندامونو لاس مه وهئ.
۱۰_ په لاس کې قلم، ټليفون، تسپې وغیره مه نيسئ.
۱۱_ په ناستو کسانو کې خاص کسان دځان مخاطبین مه ګرځوئ، بلکې په ټولو کسانو کې سترګې غړوئ.
۱۲_ په بعضي جملو سره د اوريدونکو پام ځانته را اړوئ لکه: آيا داسې نه ده؟ دا څومره د افسوس خبره ده! تاسې څه فکر کوئ؟
۱۳_ موضوع باید په مختصرو خو له معنی په ډکو الفاظو باندې وي.
۱۴_ په غږ کې بدلون پيدا کړئ، تر پايه په يو غږ خبري کول د ناستو کسانو د ستړيا لامل ګرځي.
۱۵_ ډير ټيټ او ډير لوړ غږيدل دوينا خوند له منځه وړي، بلکې لوړ او ټیټ آواز په خپل ځای په کار دی.
۱۶_ په پردۍ لهجه او د پردۍ ژبې په لغاتو خبري مه کړئ.
۱۷_ په ټاکلې موضوع حاکميت تر لاسه کړئ او له موضوع څخه دباندې مه وځئ.
۱۸_ دوینا پر مهال په ځان باور پيدا کړئ، په لهجه، خبرو او حرکاتو کې بدلون مه راولئ.
۱۹_وينا بايد په ورین تندي او له مسکا څخه په ډکه څيره وشي.
۲۰_ داسې الفاظ مه راوړئ چې تاسې پرې خپله پوهه نه لرئ.
۲۱_ په کوم ځای کې چې کومو خلګو ته وینا کوئ، نو اړينه ده چې دهغه ځای او دهغه خلګو په اړه څه ناڅه معلومات ولرئ.
۲۲_تر وینا وړاندې د ټاکلي موضوع تمرین وکړئ او مهم ټکي له ځان سره وليکئ.
۲۳_ دموضوع لپاره ښه تیاری ونيسئ، ترڅو په وینا کې دخبرو له هيريدلو سره مخ نه شئ.
۲۴_ يوه موضوع باید ټول وخت په ياد ولرئ؛ تر څو په ناڅاپي توګه سټیج ته دبلنې پر مهال درسره مرسته وکړي.
۲۵_ که دوینا پرمهال تر فشار لاندې راغلاست؛ نو يوه خاطره، ادبي او طنزي جمله يا کیسه بيان کړئ؛ تر څو بیرته عادي حالت ته وګرځئ.
۲۶_ له اسرائيلي رواياتو، ضعيفه حديثونو او له داسې موضوعي او نقلي کیسو څخه ځان وژغورئ چې دخلګو له باوره لري وي.
۲۷_ دهر حديث، قول او کیسې مرجع او سرچينه بايد معلومه وي.
۲۸_ د عامو وګړو تر مخ باید داسې علمي الفاظ استعمال نه شي چې دوی يې په معنا نه پوهېږي.
۲۹_ وینا تر ټاکلي وخت مه اړوئ او د نورو وخت مراعات کړئ.
۳۰_ وینا سمدستي مه پرې کوئ، بلکې دخپلي وينا ټول نچوړ او خلاصه اوريدونکو ته وړاندې کړئ او بيا له هغه وروسته کينئ.
وآخر دعوانا ان الحمدلله رب العالمين.
